แม่ (ปกแข็ง)

    "แม่" ของ "กอร์กี้" เป็นผู้หญิงคนงานธรรมดาๆ ภายใต้แอกของระบอบเก่า ซึ่งไม่ได้แตกต่างไปจากแม่ของคนงานทั้งหลายนับหมื่นนับแสน ต้องตรากตรำทำงานทั้งในฐานะแม่คนงานและในฐานะที่ต้องถูกกดขี่ทางเพศ ตลอดชีวิตของแม่มีแต่งานหนักและความกลัว ความกลัวที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้จากการถูกตบตีเป็นประจำของผัวขี้เมา ซึ่งเอาความเจ็บแค้นที่ตนมีต่อสังคมและโลกมาระบายใส่เมียของตนเอง อดีตของแม่ถูกลืมเลือนไปหมดและอนาคตก็ไม่เคยนึกเห็น แต่เมื่อ "ปาเวล" ลูกชายของแม่เริ่มมีความสำนึกทางการเมืองและเข้าร่วมในการต่อสู้ แม่ก็ยืนอยู่เคียงข้างลูกชาย ความคิดของแม่เองก็ค่อยๆ คลี่คลายไปกับลูกชายด้วย วิถีชีวิตของแม่จึงแตกต่างไปจากคนงานหญิงธรรมดาๆ ทั้งหลายที่จะต้องตรากตรำอยู่กับงาน เอาร่างกายรองรับมือตีนของผัวแล้วก็ตายไป แม่ได้ก้าวเข้าไปในการต่อสู้ทีละขั้นๆ

    ท่านผู้อ่านจะได้เห็นโลกจากสายตาของแม่และเหตุการณ์ต่างๆ จากบรรทัดฐานของแม่ด้วย จากแม่นี้เองที่บรรดาสหายของปาเวลตระหนักได้ถึงความรักกันฉันพี่น้องของคนงานทั้งหลาย ดังคำกล่าวของ "อันไดร" เพื่อนสนิทของ "ปาเวล" ที่ว่า.. "เราทั้งหลายเป็นลูกของแม่เดียวกัน ทุกคนร้อนแรงอยู่ด้วยเพลิงแห่งศรัทธาในความรักกันฉันพี่น้องของคนงานทั่วทั้งโลกนี้ที่ไม่มีใครจะอาจเอาชนะได้"